برداشت داده های الکترومغناطیس حوزه بسامد هلیکوپتری (HEM) امروزه جایگاه ویژه ای در به نقشه درآوردن ساختارهای زمینی سه بعدی مقاومت ویژه با قدرت تفکیک بالا و سریع در مناطق وسیع یافته است. رویه استاندارد در تفسیر این داده ها نیز غالبا فرایند وارون سازی زمین لایه ای است که امروزه بهره مندی از آن عمومیت یافته است. به دلیل متحرک بودن سیستم برداشت در زمان اندازه گیری، همراهی نوفه با داده ها نیز اجتناب ناپذیر است. از آنجا که بخشی از این اطلاعات هنگام به کارگیری فیلترهای متعدد بر روی داده ها به منظور آماده سازی آنها برای ورود به فرایند مدلسازی از بین می روند؛ لازم است از روش هایی در مدلسازی استفاده شود که با کمترین خطا و با بیشترین دقت به مدلی از آنچه در زیر زمین وجود دارد؛ نزدیک شوند. در این نوشتار، ابتدا با سه روش مختلف و با استفاده از تبدیل سریع هنکل، به مدلسازی پیشرو داده های مربوط به سه مدل مصنوعی دو، سه و چهار لایه پرداخته؛ سپس مدلسازی معکوس بر روی نتایج مدل های پیشرو انجام گرفت. نتایج حاصل گویای آن است که روش گوپتاسارما - سینگ بهبود یافته به پاسخ بهتری در هر سه مثال میرسد.

برداشت های الکترومغناطیس هوابرد هلیکوپتری نزدیک به سی سال است که در بررسی های اکتشافی موادمعدنی، آب، مطالعات زیست محیطی و همچنین تهیه نقشه زمین شناسی در مناطق وسیع استفاده می شوند. اما یکی از مهم ترین مسایل در بهره مندی از اطلاعات حاصل از این برداشت ها، تفسیر درست آنهاست. در غیر این صورت انجام آن جز صرف هزینه ای بالا، نتیجه خاص دیگری به دنبال نخواهد داشت. از این رو، تفسیر این داده ها، قدمتی به اندازه خود برداشت ها دارد. افراد متعددی سعی در بهبود راهکارهای تفسیر این داده ها داشته اند و تاکنون به موفقیت های خیلی خوبی نیز دست یافته اند. تقریبا در تمامی این برداشت ها، نتیجه به صورت مقاطع تغییرات مقاومت ویژه (یا عکس آن هدایت ویژه) در برابر ژرفا، ارایه می شود. برای دستیابی به این مهم، نخستین گام حل معادله القای میدان الکترومغناطیس است. از آنجا که حل این انتگرال با روش های تحلیلی مرسوم امکان پذیر نیست، روش های عددی متعددی برای حل آن ابداع شده است. از جمله این روش ها می توان به تبدیل لاپلاس، تبدیل هنکل، روش ژاکوبی و ... اشاره نمود. از سوی دیگر افراد مختلف، راهکارهای متعددی برای حل معادله القای میدان الکترومغناطیس توسط این روش ها ارایه نموده اند. یکی از مهم ترین این روش ها، تبدیل هنکل سریع است. برای حل معادله القای الکترومغناطیس به روش هنکل سریع، در اختیار داشتن کرنـل و ضرایـب وزنی، نیازی جدی است، به طـوری که با نبـود یکی از این دو، حل معادلـه یاد شده ناممـکن است. در این نوشـتار ابتدا روش گوپتاسارما - سینگ (Guptasarma-Singh) برای حل انتگرال معادله القای میدان الکترومغناطیس مطرح می شود. آنگاه نتایج حاصل از به کارگیری این روش و تصحیح آن مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد، ضمن آن که نتایج حاصل از این تصحیح در دو مدل مصنوعی، با مدل سازی معکوس به نمایش گذارده می شود. در این میان، نتایج حاصل پس از افزودن پارامتر a0 آشکارا گویای بهبود نتایج مدل سازی معکوس است. ضمن این که مسلیه نقاط تکین نیز که در بسامد های بالا در تمامی روش های حل رخ می دهند، نیز نه به طور کامل، اما تا حد زیادی برطرف شده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

داده های الکترومغناطیسی هوابرد در حوزه های زمان و بسامد برداشت می شوند. در حوزه زمان، تغییرات زمانی میدان مغناطیسی ثانویه و در حوزه بسامد مقدار خود میدان مغناطیسی ثانویه اندازه گیری می شود. در این نوشتار داده های الکترومغناطیسی هوابرد حوزه بسامد با اعمال روش معکوس سازی اکام به مقادیری از مقاومت ویژه تبدیل می شوند که خواص الکتریکی لایه های افقی زمین را نشان می دهند. در این بررسی، تعداد لایه ها بسیار بیشتر از تعداد داده هاست. پس با انتخاب مناسب یک تابع هدف و کمینه کردن آن با استفاده از روش کمترین مربعات، به گونه ای عمل می شود که هم متغیرهای مدل دارای کوچک ترین ساختار باشند و هم داده ها به حد کافی برازش شوند. از برتری های این روش نیاز نداشتن به مدل اولیه است و مدل آغازگر هرچه باشد به مدل نهایی همگرا می شود. اعمال این روش بر داده های الکترومغناطیسی هوابرد حاصل از مدل های مصنوعی، نتایج قابل قبولی را تولید می کند. این روش همچنین بر داده های الکترومغناطیس هوابرد منطقه کلاته رشم در استان سمنان اعمال شده است. مقاطع و نقشه های به دست آمده، وجود ناحیه کمانی شکل را، که در نقشه زمین شناسی مشخص شده، تایید می کنند. افزون بر آن، این نقشه ها نشان می دهند که این ناحیه کمانی ستبر تر از آن است که در سطح برونزد دارد و علت آن وجود آبرفت های با ستبرای تقریبا 7 متر است که در این ناحیه نهشته شده اند.

داده های الکترومغناطیس حوزه بسامد به دلیل سرعت بالای برداشت و وضوح مناسب برای ژرفاهای نه چندان زیاد، در کاربردهای گوناگونی مانند اکتشاف آب و مواد معدنی، زیست محیطی و شناسایی مصنوعات بشری مدفون شده استفاده می شود. در وارون سازی این داده ها به مقاومت ویژه الکتریکی و ژرفا می توان با در نظر گرفتن تقـریبی مناسـب، از روش های وارون سازی بسیار سریع تری نسبت به روش های وارون سازی با تکرار استفاده کرد؛ که در برخی منابع با نام روش های تبدیل یا روش های وارون سازی سریع نام برده می شوند. منطقه مورد مطالعه در باختر برگه 1:100000 آلوت در استان آذربایجان غربی قرار گرفته است و طی مطالعات ژئوشیمیایی و لیتوژئوشیمیایی به عنوان یک بی هنجاری طلا- سرب معرفی شده است. این پهنه طلادار با توجه به مطالعات زمین شناسی طی دو مرحله تشکیل پهنه سولفید توده ای و تاثیر دگرگونی ناشی از پهنه برشی روی آن غنی شده است. در این مقاله ضمن معرفی الگوریتم های وارون سازی سریع، از الگوریتم اصلاح شده سیمون استفاده و نقشه های توزیع مقاومت ویژه الکتریکی برای بسامدهای مختلف سامانه برداشت تهیه شده است و سپس با در نظر گرفتن ویژگی های نوع کانی سازی، زمین شناسی منطقه، تفسیر مناسب از نقشه های توزیع مقاومت ویژه الکتریکی صورت گرفته است. با استفاده از این روش ها، محدوده های پهنه برشی و محل های کانی سازی احتمالی برای بررسی های بیشتر تشخیص داده شد. افزون بر این به نظر می رسد که توزیع مقاومت الکتریکی حاصل از بسامد 7200 هرتز با میانگین ژرفای 60 متر نشان می دهد که مرز میان لایه آهک کرتاسه و متاولکانیک کرتاسه در ژرفا نسبت به سطح، تغییرات سریعی دارد که می توان با بررسی های صحرایی درستی نقشه زمین شناسی را نیز بررسی کرد.

در این مطالعه سعی در بهبود نتایج مدل سازی و تفسیر داده های الکترومغناطیس هوابرد حوزه فرکانس شده است. به این منظور با استفاده از قیدهایی چون قید هموارساز و قید عمقی، الگوریتم وارون سازی بر پایه اصلاح مدل در هر تکرار در محیط نرم افزار متلب برنامه نویسی شده است. از مزایای وارون سازی مقید یک بعدی داده های الکترومغناطیسی، پایداری الگوریتم در روند مدل سازی تک بعدی سونداژهای الکترومغناطیسی است. با استفاده از این الگوریتم هموارسازی در طول الگوریتم و با استفاده از خطای عدم برازش کنترل خواهد شد. از طرفی وارون سازی با توجه به اطلاعات عمقی لایه های مختلف مقاومت ویژه در هر سونداژ انجام می گیرد و حتی امکان استفاده از اطلاعات وارون سازی سونداژهای مجاور با مقایسه اطلاعات عمقی آنها و تعریف قید جانبی فراهم می آید. وارون سازی مقید می تواند مقاطعی دو بعدی از کنار هم قرار دادن مدل های یک بعدی نتیجه دهد که قابلیت تفسیر بالاتر و اطلاعات بیشتری از تغییرات مقاومت ویژه را در منطقه فراهم می آورد. از معایب این روش افزایش زمان وارون سازی است که در روش های هوابرد به دلیل حجم زیاد داده ها فاکتور مهمی محسوب می شود. در مرحله بعد وارون سازی روی مدل مصنوعی استاندارد، حاوی درصدی نوفه آزمایش و با توجه به نتایج مشخص می شود این روش می تواند به عنوان روشی کارا و موثر در وارون سازی داده های الکترومغناطیس هوابرد به کار گرفته شود. در نهایت از این الگوریتم برای وارون سازی داده های واقعی منطقه میرگه نقشینه در حوالی شهرستان سقز در استان کردستان استفاده شده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی های روان­, سنجی ابزار والدگری هلیکوپتری انجام شد. جامعه پژوهش شامل تمامی نوجوانان دختر شهر کرمان بود. به منظور جمع­, آوری افراد نمونه، تعداد 422 نفر از آن­, ها در سنین 15-18ساله با استفاده از روش نمونه­, گیری گلوله برفی انتخاب شدند. در مطالعه حاضر، نوجوانان به ابزار والدگری هلیکوپتری پیستلا و همکاران (2020) و مقیاس فرا والدگری لئونگ و شک (2018) پاسخ دادند. به منظور تعیین روایی عاملی ابزار والدگری هلیکوپتری از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و به منظور بررسی همسانی درونی آن از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. همچنین، به منظور مطالعه روایی سازه ابزار والدگری هلیکوپتری، ضریب همبستگی آن با مقیاس فراوالدگری گزارش شد. نتایج تحلیل مؤلفه­, های اصلی با استفاده از چرخش واریماکس نشان داد ابزار والدگری هلیکوپتری از دو عامل درگیری ذهنی و درگیری عملی تشکیل شده است. شاخص های تحلیل عاملی تأییدی نیز بیانگر آن بود که ساختار دو عاملی ابزار برازش قابل قبولی با داده ها دارد و مدل مورد تأیید است. نتایج مربوط به همبستگی بین ابعاد والدگری هلیکوپتری با فراوالدگری به طور تجربی از روایی سازه والدگری هلیکوپتری حمایت کرد. همچنین، ضریب همسانی درونی ابزار والدگری هلیکوپتری (85/0=a) مطلوب گزارش شد. در مجموع، یافته­, های پژوهش نشان داد که ابزار حاضر برای سنجش سبک والدگری هلیکوپتری در نوجوانان دختر ابزاری روا و معتبر است.